De Encyclopedisten 1 - Hans van Maanen

In het voetspoor van Flaubert en andere eigenzinnige encyclopedisten heeft de Nederlander Hans van Maanen zich ontwikkeld tot een expert op het gebied van het menselijk tekort. Zijn Encyclopedie van de misvattingen groeit met het jaar. Met een onstuitbare energie toont van Maanen de hardnekkigheid van het misverstand. Keer op keer wijst hij op de hardnekkigheid waarmee cijfers verkeerd worden geinterpreteerd. De mensheid wil niet leren, zo lijkt hij met een sardonisch genoegen te zeggen.

In zijn kijk op de werkelijkheid is van Maanen een navolger van Robert Burton. De Encyclopedie van de Misvattingen is in werkelijkheid van Maanen's Anatomie van de Misvattingen. Hans van Maanen heeft de menselijke kennis inclusief de daarbij horende misvattingen ingedeeld in elf categorieën:
Rekenen
Taal
Aardrijksk.
Geschiedenis
Biologie
Lich.ontw.
Gezondheid
Kunst
Godsdienst
Wetenschap
Alg.Ontw.
Deze indeling doet denken aan de tijd die de jonge Hans doorbracht op de lagere school. Niets voor niets stelt van Maanen in zijn voorwoord: "Vanaf onze vroegste jeugd stellen wij alles in het werk om de wereld te verklaren, en met hulp van ouders, leeftijdgenoten en onderwijzers ontwerpen wij onze theorieën." In zijn Encyclopedie grijpt hij terug op het wereldbeeld uit zijn jeugd en hij gebruikt dit op een didactische manier. Ook bij hem, net als bij Burton, leidt het gebruik van een op het moment van schrijven al achterhaald wereldbeeld tot een fascinerende weergave van de menselijke bedrijvigheid. De geordende opsomming lijkt ook voor de encyclopedist van Maanen belangrijker dan het onderwerp.

Voorpublicatie De Encyclopedie 2005